ຊ້າງເອຣາວັນ

Arawan Elephent
- ໃນເລື່ອງລາມາຍະນະ ແລະຄວາມເຊື່ອຂອງສາສນາຮີນດູ ກ່າວເຖິງພຣະອິນວ່າມີຮ່າງສີຂຽວ ມີພາຫານະເປັນຊ້າງສາມເຊືອກ(ໂຕ) ເຊືອກໜຶ່ງພຣະສີວະເປັນຜູ້ປະທານໃຫ້ ຊື່ວ່າເອຣາວັນ ເຊືອກໜຶ່ງພຣະພຣົຫ໌ມເປັນຜູ້ປະທານໃຫ້ ຊື່ວ່າຄີຣີເມຂລາໄຕຣຕາຍຸຄ ແລະອີກເຊືອກໜຶ່ງພຣະວິສນຸເປັນຜູ້ປະທານໃຫ້ຊື່ວ່າເອກະທັນຕາ.

- ຊ້າງເອຣາວັນ ເປັນຊ້າງທີ່ມີພະລະກຳລັງຫຼາຍທີ່ສຸດໃນໝູ່ຊ້າງສາມເຊືອກ ແລະເປັນທີ່ໂຜດປານຫຼາຍທີ່ສຸດຂອງພຣະອິນ ເຊື່ອກັນວ່າຊ້າງເຊືອກນີ້ເປັນເທບພະບຸດອົງໜຶ່ງ ເມື່ອພຣະອິນຕ້ອງການຈະສະເດັດໄປໃສມາໃສເອຣາວັນເທບພະບຸດ ກໍຈະແປງກາຍເປັນຊ້າງເຜືອກ ຂະໜາດສູງເທົ່າພູເຂົາເອເວີຣ໌ເຣສ໌ຕ ມີ ໓໓ ສຽນ(ຫົວ) ແຕ່ລະສຽນ ມີ ໗ ງາ, ແຕ່ລະງາຍາວເຖິງ ໔ ລ້ານວາ, ງາແຕ່ລະງາ ມີສະບົວ ໗ ສະ, ແຕ່ລະສະມີບົວ ໗ ດອກ, ແຕ່ລະດອກມີ ໗ ກີບ ແລະມີ ໗ ເກສອນ, ແຕ່ລະເກສອນມີປາສາດຢູ່ ໗ ຫຼັງ, ແຕ່ລະຫຼັງມີ ໗ ຊັ້ນ, ແຕ່ລະຊັ້ນມີ ໗ ຫ້ອງ, ແຕ່ລະຫ້ອງມີ ໗ ບັນລັງ, ແຕ່ລະບັນລັງມີເທບພະທິດາສະຖິດຢູ່ ໗ ອົງ ແຕ່ລະອົງ ມີເທພະທິດາເປັນບໍຣິວານ ໗ ນາງ ແຕ່ລະນາງ ມີນາງລະ ໗ ທາສີ.

- ຣວມນາງເທພະອັປສນທັງໝົດປະມານ ໑໙໐.໒໔໘.໔໓໓ ນາງ, ເທພະທິດາ ບໍຣິວານຣວມກັນທັງໝົດປະມານ ໑໓.໓໓໑.໖໖໙.໐໓໑ ນາງ, ສຽນທັງ ໓໓ ຂອງຊ້າງເອຣາວັນ ມີອຸເປນະທະເທພະດາ ສະຖິດສຽນລະ ໑ ອົງ.

- ໂດຍປົກກະຕິສີລະປະລາວບູຮານມັກຈະແຕ້ມຊ້າງເອຣາວັນ ພຽງແຕ່ ໓ ສຽນເທົ່ານັ້ນ, ເຫດທີ່ແຕ້ມ ໓ ສຽນ ເພາະຮັບປະກັນຄວາມງາມ ແລະຄວາມຄືຊ້າງ ຫາກແຕ້ມທັງ ໓໓ ສຽນ ຊ້າງໂຕບັກໃຫຍ່ຄົງຈະມອງເຫັນຫົວເທົ່າເຂັມນີ້ ມັນກະຊີງາມໄດ້ຈັ່ງໃດ ?

- ໃນຄະຕິຄວາມເຊື່ອຂອງຊາວຮິນດູໃນພາກພື້ນສຸວັນນະພູມນີ້ ຖືພະພົມ ພະນາຣາຍ ພະສີວະ ພະພົມ ແລະພະວິສະນຸ ເຮົາຈະເຫັນຜາສາດຫີນຂອງຊົນຊາດທ່ນັບຖືສາສນາ ພາມ ຮີນດູ ທັງໃນຂະເໝນ-ລາວ-ໄທຍ໌-ຫວຽດນາມ ຈະປາກົດເຫັນພະອິນ ຊົງຊ້າງເອຣາວັນ, ເມື່ອພຸດທະສາສະໜາທັງມະຫາຍານ ແລະເຖຣະວາດເຂົ້າມາມີອິດທິພົນແທນທີ່ແລ້ວ ຍງຍ້ອນຄວາມເຊື່ອເດີມ ມາປະສົມກັບພຸດ ຖືພະຍາອິນເປັນໃຫຍ່ ສະນັ້ນເຮົາຈຶ່ງເຫັນຊາດທີ່ນັບຖືພຸດໃນພາພື້ນນີ້ນັບຖືພະອິນ ແລະຊ້າງເອຣາວັນໃນຄວາມເຊື່ອຂອງຊາດຕົນ.

- ຄົນລາວໃນອະດິດກ່ອນປະຫວັດສາດ ກ່ອນສະໄໝພະເຈົ້າຟ້າງຸ່ມທ້ອນໂຮມລ້ານຊ້າງ ນັບຖືສາສນາແຖນ, ບາງຫົວເມືອງຖືສາສນາພຸດ ເຊັ່ນຈັນທະລີ ສີໂຄດ ແລະເມືອງອື່ນໆ ທີເປັນບໍວານ

ຫຼຽນລາວ

ຫຼຽນລາວ

ວິທີສັງເກດເບິ່ງວັດລາວ

ວັດ : ຄືສະຖານທີ່ພຳນັກຂອງສົງ.
ວັດ : ຄືສະຖານທີ່ທຳບຸນຂອງສາສນິກະຊົນ.
ວັດ : ຄືວິທະໄລຊີວິດ ວິທະຍາໄລຄຸນະທັມ.
ວັດ : ຄືແຫຼ່ງທ້ອນໂຮມສະຖາປັດຕະຍະກັມຂອງຊາດ, ສາສນາ.
ວັດ : ຄືແຫຼ້ງສ້າງ ແລະສະສົມສີລະປະຫັດຖະກັມ ແລະສີລະປະວັນນະກັມຂອງຊາດ ສາສນາ.
ວັດ : ເປັນຫໍສະໝຸດ,
ວັດ : ເປັນທີ່ພັກແຮມຂອງຄົນເດີນທາງ.
ວັດ ; ເປັນໂຮງໝໍ.
ວັດ : ຄືແຫຼ່ງສ້າງ ແລະຮັກສາສັບສິນທາງປັນຍາຂອງສັງຄົມ ແລະປະເທດຊາດ ແລະປັດຈຸບັນນີ້ງັດຍັງເປັນຫຼາຍໆຢ່າງ ທີ່ສັງຄົມລາວຕ້ອງການ.

ວິທີສັງເກດວັດລາວ : ເນື່ອງຈາກວ່າວັດມີພັນທະແລະໜ້າທີ່ດັ່ງທີ່ກ່າວມາແລ້ວ ວັດຍ່ອມ ມີເອກະລັກ ທີ່ບົງບອກເຖິງຄວາມເປັນຊາດອີກ.
- ຄວາມຈິງ "ວັດ" ເປັນຊື່ຮຽກສະເພາະວັດທາງພຣະພຸດທະສາສນາເທົ່ານັ້ນ ວັດຂອງສາສນາອື່ນຈະຮຽກແຕກຕ່າງກັນອອກໄປ ເຊັ່ນ ວັດຊາວຄຣິສຕ໌ຮຽກວ່າ "ໂບສ" ວັດຂອງອິສລາມ ຮຽກວ່າ "ມັສຮີສຫ໌" ວັດຂອງສາສນາພຣາມ ຮຽກວ່າ "ໂບສ" ພຣາມ, ສ່ວນລັດທິອື່ນໆ ຈະບໍ່ມີວັດ ຫຼືໂບສ ແຕ່ຈະຖືກຮຽກວ່າ "ຫໍ ຫຼືທັມມະສະຖານ" ດ່ັງນີ້ເປັນເຄົ້າ.
- ວັດທາງພຣະພຸດທະສາສນາ ຈະມີການແບ່ງກັນອອກເປັນ ໓ ລັກສະນະໃຫຍ່ ດັ່ງນີ້ ຄື:
ກ. ເຂດພຸດທາວາດ
ຂ. ເຂດທັມມາວາດ
ຄ. ເຂດສັງຄາວາດ
- ເຂດພຸດທາວາດ ໄດ້ແກ່ສີມ, ວິຫານ ແລະຫໍພຣະ.
- ເຂດທັມມາວາດ ໄດ້ແກ່ຫໍແຈກ, ຫໍພຣະໄຕປິດົກ ແລະຕູ້ຄຳພີ.
- ເຂດສັງຄາວາເດ ໄດ້ແກ່ກຸຕິ ທີ່ພຳນັກສົງກ
ເມື່ອສັງລວມເຂົ້າແລ້ວ ວັດໃນທາງພຸດທະສາສນາ ກໍຕ້ອງມີສີມ, ມີຫໍແຈກ, ມີວິຫານ ແລະກຸດຕິສົງ.
- ແຕ່ວັດໃນທາງພຣະພຸດທະສາສນາ ສ່ວນໃຫຍ່ຈະມີຄວາມເໝືອນກັນທຸກໆ ປະເທດ ແຕ່ມີເອກລັກຂອງແຕ່ລະປະເທດອອກໄປອີກສ່ວນຫຍ່ອຍໆ ຖືເປັນເອກລັກ ໂດຍສະເພາະ ວັດລາວ ຈະມີຄວາມແຕກຕ່າງອອກໄປຈາກວັດຂອງປະເທດອື່ນ ມີວິທີສັງເກດລັກສະນະເຊັ່ນນີ້ ຄື:
- ວັດລາວ ມີສິ່ງທີ່ສັງເກດ ແມ່ນທຸກໆວັດຈະມີນາກ ເປັນສັນຍາລັກທາງຂຶ້ນຂັ້ນໃດຂອງ ສິມ ແລະຫໍແຈກ ແຕ່ດຽວນີ້ ໃນບາງປະເທດ ໂດຍສະເພາະປະເທດໄທຍ໌ ເນື່ອງຈາກອານາຈັກລ້ານນານັ້ນ ເຄີຍເປັນລາວມາກ່ອນ ຍ່ອມນັບຖືນາກ ແຕ່ດຽວນີ້ໄດ້ກ່າຍເປັນປະເທດໄທຍ໌, ໃນພາກອີສານຂອງໄທຍ໌ ກ່ອນເປັນເຂດໜຶ່ງຂອງອານາຈັກລ້ານຊ້າງ ແຕ່ດຽວນີ້ເປັນສ່ວນໜຶ່ງຂອງປະເທດໄທຍ໌ ບັນຫາຫົວເມືອງເຫຼົ່ານີ້ ຍ່ອມນັບຖືວັດທະນະທັມແບບລາວ ໂດຍສະເພາະສີລປະ ນັບຖືນາກ ຍັງຖືກປະຕິບັດໃນຊຸມຊົນລ້ານນາ ແລະອື່ນສານ ນອກຈາກນັ້ນໃນພາກກາງຂອງ ເທດໄທຍ ພຣະສົງຂອງສອງເຂດນີ້ໄດ້ໄປເປັນຜູ້ນຳທາງຈິດວິນຍານໃນພາກກາງ ຍ່ອມເອົາວັດທະນະທັມທ້ອງຖິ່ນຂອງຕົນໄປເຜີຍແຜ່ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ໃນປະເທດໄທຍ໌ບາງເຂດ ປາກົດເຫັນທາງຂຶ້ນຫໍແຈກ ແລະສິມມີນາກປະກົດດ້ວຍ ຕົວຢ່າງວັດເຂົາສຸກິມ ແຂວງຈັນທະບູຣີ ແມ່ນພຣະອາຈານສົມຊາຍ ເປັນຄົນອີສານເຊຶ້ອສາຍວຽງຈັນ ອອກຈາກວັດຈອມໄຕ ໄປສ້າງວັດນັ້ນ ຈຶ່ງເຫັນສີລປະນາກເຂົ້າໄປມີອິດທິພົນໃນວັດນັ້ນ
- ຫາກເປັນເຊັ່ນນັ້ນ ຕ້ອງສັງເກດເບິ່ງວ່າ ວັດລາວແທ້ໆ ກໍຕ້ອງມີຍອດຊໍ່ຟ້າ ປະກົດວ່າ ມີແຕ່ສະຖາປັດຕະຍະກັມລາວ ເທ່ົານັ້ນທີ່ມີຍອດຊໍ່ຟ້າ ໄທຍ໌ ແລະຂະເໝນບໍ່ມີ, ແຕ່ຈະປາກົດມີແຕ່ໃນບາງວັດໃນພາກອີສານເທົ່ານັ້ນ ແຕ່ສັງເກດເຫັນວ່າ ທີ່ວັດບ້ານໄຮ່ ຂອງຫຼວງພໍ່ຄູນ ປະຣິສຸດໂທ ນັ້ນສິມທີ່ວັດທ່ານຈະມີຍອດຊໍ່ຟ້າ ນັ້ນຄືວັດທະນະທັມລາວ,

ພຣະບາງອົງຈິງ ຢູ່ເມືອງລາວ

 

ອົງເທິງນີ້ ແມ່ນຢູ່ລາວ(ມ້ຽນໄວ້ສະຖານທີ່ເໝາະສົມ) ທາງລັດຖະບານນຳອອກມາແຫ່ໃນວັນສົມໂພດ ແລະປະດິດສະຖານຮູບພຣະເຈົ້າຟ້າງຸ່ມປີ ໒໐໐໑

(ອົງນີ້ ແມ່ນຢູ່ຫໍພິພິທະພັນຫຼວງພຣະບາງ)

(ອົງນີ້ ເພີ່ນບອກວ່າຢູ່ປະເທດຝຣັ່ງ ເປັນສົມບັດຂອງຄອບຄົວຄົນລາວ ນຳ້ໜັກ ໔໗ ກິໂລກຣາມ)

ວັດສີສະເກດ

- ວັດ ສີສະເກດ  ຊື່ທີ່ເປັນທາງການ  ເຊິ່ງປາກົດໃນສີລາຈາຣືກທາງເຂົ້າກົມມະລຽນສິມນັ້ນວ່າ "ວັດສະຕະະຫັສສາຣາມ" ເຊິ່ງມີຄວາມໝາຍມາຈາກ "ສະຕະ ແປວ່າ ຮ້ອຍ, ສະຫັດສະ ແປວ່າ ແປວ່າ ພັນ ອາຣມາມ ແປວ່າ ອາຮາມ ຫຼືວັດ", ເຊິ່ງແປລວມກັນວ່າ "ໜຶ່ງຮ້ອຍພັນ" ເມື່ອເອົາອາຣາມມາຜະສົມແລ້ວ ກໍໄດ້ຊື່ວ່າ "ວັດແສນ" ນັ້ນເອງ

- ວັດແສນ ຫຼືວັດສີສສະເກດ ຕັ້ງຢູ່ໃຈກາງຕົວເມືອງໃນນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ, ຕາມການຄົນພົບຊາກກຳແພງວັງ ເມື່ອທີ່ຖະໜົນເສດຖາທິຣາດ ເມື່ອປີ ໒໐໐໗ ຈຶ່ງເຫັນໄດ້ວ່າ ວັດສີສະເກດໃນເມື່ອກ່ອນ ສ້າງຂຶ້ນເປັນ ໒ ໄລຍະ ຄື ໄລຍະທີ ໑ ສ້າງຂຶ້ນໃນປິ ຄ.ສ ໑໕໕໑ ໃນສະໄໝພຣະບໍຣົມມະຣາຊະບິດາຂອງພຣະເຈົ້າໄຊຍະເຊດຖາທິຣາດ ຄື ພຣະເຈົ້າໂພທິສາຣາຊ ສະໄໝພຣະອົງໄປສົ່ງພຣະເຈົ້າໄຊຍະເຊດຖາທິຣາຊ ຄອງລ້ານນາແລ້ວ ພຣະອົງໄດ້ລົງມາທາງໃຕ້ ໄປບູລະນະພຣະທາດພຣະນົມ, ພຣະທາດບັງພວນ ແລະພຣະທາດຫຼວງແລ້ວ ພຣະອົງກໍມາພຳນັກທີ່ ພຣະຣາຊະວັງວຽງຈັນ ເຊິ່ງຂະນະນັ້ນພຣະຣາຊະບຸດຂອງພຣະອົງອີກອົງໜຶ່ງຊົງຄອງວວຽງຈັນ, ຈົນມາຮອດສະໄໝພຣະເຈົ້າອະນຸວົງ ກັບມາສ້າງນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນໃຫ້ເປັນຣາຊະທານີຂອງລ້ານຊ້າງອີກຄັ້ງໜຶ່ງ ກໍໄດ້ສ້າງວັດນີ້ຂຶ້ນໃນ ວັນພະຫັດ ຂຶ້ນ ໙ ຄ່ຳ ເດືອນ ໓ ປີຂານ ພ.ສ ໒໓໖໑ ຄ.ສ ໑໘໑໘ ເປັນວັດປະຈຳຣາຊະການຂອງພຣະບາດສົມເດັດພຣະບໍຣົມມະຂັດຕິຍະວົງສາ ໄຊຍະເຊດຖາທິຣາດທີ ໓ (ພຣະເຈົ້າອະນຸວົງສ໌) ແລະວັດດັ່ງກ່າວຕັ້ງຢູ່ຕໍ່ໜ້າພຣະຣາຊະວັງຫຼວງ (ຫໍຄຳ) ຂອງອານາຈັກສິສັດຕະນາຄະນາຫຸດ ແລ້ວພົບວ່າວັດດັ່ງກ່າວນີຕັ້ງຢູ່ນອກກຳແພງພຣະ ຣາຊະວັງຫຼວງ(ຫໍຄຳ) ເຊິ່ງມີແດນຕ້າຍຕໍ່ກັນເລີຍ ດ້ວຍເຫດນີ້ວັດສີສະເກດ ໃນສິໄໝພຣະເຈົ້າອະນວົງນັ້ນ ຈຶ່ງເປັນວັດສຳຄັນເທົ່າກັບວັດວັດກາງ ວໍຣະມະຫາວິຫານ (ບໍເວນໂຮງແຮມລ້ານຊ້າງ) ວັດສັດຕະມະຫາສາສະດາຣາມ (ວັດເກົ້າຍອດ) ວັດຣັດຕະນະມະຫາມະນີຣັດຣາຊະມະຫາວິຫານ (ວັດພຣະແກ້ວ) ແລະວັດຍອດແກ້ວມະຫາວິການ (ບໍຣິເວັນວັດທະຍົມເພັຍວັດ-ໂບດຄຣິດ) ວັດເຫຼົ່ານີ້, ລວມທັງວັດສິສະເກດດ້ວຍ ເຄີຍເປັນທີ່ປະທັບ ຂອງສົມເດັດພຣະສັງຄະຣາດ ແຫ່ງອາຈັກລ້ານຊ້າງວຽງຈັນ ຫຼັງຈາກສ້າງສຳເຣັດແລ້ວ ພຣະບາດສົມເດັດພຣະເຈົ້າອະນຸວົງ ໄດ້ນຳພາສາຂ້າຣາຊະບໍ ຣະພານ ແລະປະຊາຊົນສະຫຼອງວັດນີ້ຕະຫຼອດ ໙ ວັນ ໙ ຄືນ ໃນປີ ຄ.ສ ໑໘໒໔.
- ໃນປີ ຄ,ສ ໑໙໒໘ ສະໄໝທີ່ການສົງຄາມສຍາມເຂົາຍຶດຫົວເມືອງລາວ ໄດ້ທຳສົງຄາມຕໍ່ສູ້ເພື່ອຍຶດນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ເຖິງ ໙ ເດືອນຈຶ່ງສຳເລັດດ້ວຍ ການເປີດປະຕູໃຫ້ສຍາມເຂົ້າ ເມື່ອສຍາມເຂົ້າຢືດນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນແລ້ວ ພວກເຂົາໄດ້ທຳລາຍບ້ານເຮືອນ ແລະວັດໃນນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນໝົດ ທຸກວັດ ແຕ່ວັດສີສະເກດບໍ່ໄດ້ຖືກທຳລາຍ.

໑. ໃນກົມມະລຽນ ແລະສິມ(ເຂດພຸດທາວາດ)
- ພາຍໃນບໍຣິເວນວັດ ມີສິ່ງກໍ່ສ້າງທີ່ຫຼົງເຫຼືອຈາກສົງຄາມສຍາມ-ລາວ ແລະສ້າງໃໝ່ໃນສະໄໝຟື້ນຟູນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນສະໄໝຝຣັ່ງມີດັ່ງນີ້:
ພາຍໃນບໍຣິເວນກົມມະລຽນສິມ ຫຼືພິພິດທະພັນວັດສີສະເກດນັ້ນ ມີກົມມະລຽນອ້ອມຮອບທັງສີ່ດ້ານ ເປັນວັດດຽວໃນນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ທີ່ຫຼົງເຫຼືອຈາກໄພສົງຄາມ ທີ່ຍັງຄົງເອກະລັກ ສັນຍາລັກແຫ່ງວັດລາວ ທີ່ແຍກພຸດທາວາດ ທັມມະວາດ ແລະສັງຄາວາດໄວ້ຢ່າງຈະແຈ່ງ ພາບໃນກົມມະລຽນເຂົ້າໄປເປັນພຸດທາວາດ, ຢູ່ໃນກົມມະລຽນມີພຣະພຸດຮູບລຽນລາຍຢູ່ຫຼວງຫຼາຍ ພຣະພຸດທະຮູບນ້ອຍໆ ເຫຼົ່ານັນທຳດ້ວຍດິນເຜົາ, ລວມທັງມົດ ໖.໘໔໐ ອົງ. ສ່ວນຢູ່ດ້ານເທິງເຮັດດ້ວຍປະທາຍເພັດ ມີທັງໝົດ ໑໒໐ ອົງ ແມ່ພິມດຽວກັນ ພຣະພຸດທະຮູບທັງໆໝົດລວມທັງພຣະໃຫຍ່ພຣະນ້ອຍ ໑໐.໑໓໖ ອົງ ພຣະພຸດທະຮູບເຫຼົ່ານີ້ສ່ວນຫຼາຍເປັນພຣະທີ່ສ້າງຂຶ້ນກັບວັດ ໂດຍສະເພາະແມ່ນ ທີ່ເຮັດດ້ວຍປະທາຍເພັດອົງໃຫຍ່ ໑໒໐ ອົງນັ້ນ ແມ່ນຫຼໍ່ໃນສະໄໝພຣະເຈົ້າອະນຸວົງ, ພຽງແຕ່ອົງໃດຊຸດໂຊມ ກໍໄດ້ສ້ອມແຊມໃນສະໄໝຝຣ່ັງ ແລະໄລຍະຕໍ່ມາ, ສ່ວນພຣະອົງນ້ອຍເຮັດດ້ວຍດິນເຜົ່າ ໖.໘໔໐ ອົງ ນັ້ນກໍເປັນພຣະພຸດທະຮູບທີ່ສ້າງຂຶ້ນໃນສະໄໝພຣະເຈົາອະນຸວົງ, ສ່ວນພຣະທອງສຳລິດ ທີ່ຢູ່ໃນກົມມະລຽນນັ້ນ ບາງອົງກໍຢູ່ເດີ່ນວັດ ບາງຄົງກໍນຳເອົາມາຈາກທີ່ອື່ນໃນພື້ນດິນນະຄອນວຽງຈັນນີ້ ເຊິ່ງທາງການບູຣະນະ ຄອນຫຼວງວຽງຈັນໃນສະໄໝ່ຝຣັ່ງປົກຄອງໄດ້ລວມມາໄວ້, ພຣະພຸດທະຮູບທີ່ປາກົດໃນກົມມະລຽນນີ້ ເມື່ອເບິ່ງຕາມພຸດທະລັກສະນະແລ້ວ ເປັນພຣະ ພຸດທະຮູບເປັນສ່ວນຫຼາຍ ແລະເປັນພຣະພຸດທະຮູບປາງມາຣະວິໄໍຊເປັນສ່ວນຫຼາຍ.

໒. ພຣະປະທານໃນສິມ (ເຂດພຸດທາວາດ)
- ເດີມເປັນພຣະພຸດທະຮູບອົງນ້ອຍ ເຮັດດ້ວຍສຳຣິດ ແຕ່ພຣະເຈົ້າອະນຸວົງ ໄດ້ປະຕິສັງຂອນຂື້ນໃໝ່ ໂດຍກໍ່ກວມພຣະປະທານອົງເດີມດ້ວຍດີນຈີ່ຜະສົມ ປູນແບບູຮານ ແລະຟອກດ້ວຍຄຳປິວ ແລະມີພຣະພຸດທະຮູບທອງສຳລິດ ແລະຫິນສະໄໝຈັນທະປຸຣະ ແລະຊາຍຟອງຢູ່ດ້ວຍຫຼາຍອົງ ພຣະພຸດທະຮູບ ປະທານຫັນໜ້າໃສ່ວັງຫຼວງ (ຫໍຄຳ) ແລະຫັນພຣະພັກລົງນຳ້ຂອງ ຕາມລັກສະນະຂອງພັດທະສີມາ.

໓. ຫໍພຣະໄຕຣປີດົກ ເປັນຫໍສະໝຸດ (ເຂດທັມມາວາດ)
- ຫໍພຣະໄຕປິດົກ ເປັນທີ່ບັນຈຸພຣະໄຕຣປິດົກ ແລະຄຳພີທາງພຸດທະສາສນາ ແລະວິຊາການອື່ນໆທາງພຣະພຸດທະສາສນາ ແລະປະເພນີ ເຖິງວ່າວັດສິສະເດດບໍ່ເຄີຍຖືກເຜົາທຳລາຍໃນປາງສົງຄາມ ແຕ່ກໍໄດ້ຖືກປຸ້ນສະດົມເອົາໜັງສິໃບລານ ແລະພຣະໄຕຣປີດກົກໄປຈົນໝົດກ້ຽງ ຕາມການບອກເລົ່າຂອງອານາຈານມະຫາວິທະຍາໄລ ສິລະປະກອນກຸງເທບ ບອກກັບຂ້າພະເຈົ້າເປັນການສ່ວນຕົວ ໃນປີ ໑໙໙໘ ວ່າ " ໜັງສືທີ່ສຍາມປຸ້ນສະດົມ ມາຈາກວັດສິສິເກດ ແລະວັດຕ່າງໆ ຫຼືໃນວັງຫຼວງວຽງຈັນນັ້ນ ສ່ວນໜຶ່ງກໍເປັນຂອງບຸກຄົນ ແລະສ່ວນໜຶ່ງເຂົາເອົາມາໄວ້ຫໍສະໝຸດແຫ່ງຊາດ ບາງກອກ ດຽວນີ້ເປັນໜັງສືຕ້ອງຫ້າມໄປແລ້ວ, ສ່ວນທີ່ຍັງເຫຼືອນີ້ກໍແມ່ນເຫຼືອຈາກການທຳລາຍຂອງ ພວກໄທຍ໌ທີ່ຫວັງຢາກລືບລາວ ແລະອີສານອອກຈາກໂລກ ແຕ່ກໍຖືກທັດທານຈາກຄົນຫວັງດິຈຳນວນໜຶ່ງ ຈຶ່ງທຳລາຍບໍ່ໝົດ ທັງນີ້ທີ່ເຂົາທຳລາຍ ສ່ວນໃຫຍ່ຈະເປັນຕຳນານ ແລະໜັງທີ່ກ່ຽວກັບປະຫວັດສາດ" ໃນສະໄໝສຶກສາຢູ່ກຸງເທບ ເມື່ອໄດ້ຟັງເຊັ່ນນີ້ແລ້ວ ກໍໄດ້ໄປຍັງຫໍສະໝຸດແຫ່ງຊາດ ກທມ ໄດ້ໄປຂໍເບິ່ງໜັງສື ເຫຼົ່ານັ້ນ ເຈົ້າໜ້າທີ່ຈະໃຫ້ບອກຊື່ໜັງສືມາ, ຈະເຂົ້າເອົາໄປໃຫ້ ເມື່ອເຂົາຮູ້ວ່າຂ້າພະເຈົ້າເປັນຄົນລາວແລ້ວ ທາງເຈົ້າໜ້າທີ່ ກໍໄດ້ອ້າງກົດລະບຽບຫຼາຍ ເປັນຕົ້ນວ່າ ໃຫ້ໄປຂໍນັງສືຈາກສະຖານທູດລາວ ຫຼືກະຊວງການຕ່າງປະເທດຂອງລາວມາອ້າງ ແລະຕ້ອງບອກຊື່ໜັງສື ທີ່ຕ້ອງການດ້ວຍ ຈຶ່ງເອົາອອກມາໄດ້ ແຕ່ເມື່ອຖາມວ່າ ມີໜັງສືຫຍັງແນ່ໃນນັ້ນ ເຂົາກໍບໍບອກລາຍຊື່ມາ ແລ້ວຈຶ່ງຖາມເຂົາວ່າ ໜັງສືເຫຼົ່ານີ້ເອົາມາຈາກໃສ ? ເຂົາກໍຕອບວ່າ ເອົາມາຈາກຫົວເມືອງລາວ ທັງໃນວຽງຈັນ ແລະເມືອງອື່ນໆຂອງລາວ, ສຳລັບສະຖາປັດຕະຍະກັມຕັດຫຼັງຄາຫໍໄຕ ນັ້ນເປັນການຕັດ ຫຼັງແບບຈະຕຸລະມຸກ ໓ ຊັ້ນ ມີຄວາມຄ້າຍກັບຫໍໄຕຮູບຊົງໄມ້ ທີ່ບ້ານໜອງລຳຈັນ ແຂວງສະຫວັນນະເຂດ ແລະວັດດອນຮີທາດ ເມືອງໂຂງແຂວງ ຈຳປາສັກ ຈຶ່ງເຊື່ອວ່າ "ສະຖາປັດຕະຍະກັມລາວນັ້ນ ມີລັກສະນະແຕກຕ່າງກັນຫຼາຍແບບ".
- ເມື່ອກ່ອນວັດສີສະເກດນັ້ນ ມີເນື້ອທີ່ກວ້າງຂວາງ ເມື່ອມີການຟື້ນຟູນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນຄືນໃໝ່ ບ້ານພັກ ແລະໂຮງການຫຼວງຂອງຝຣັ່ງ ໄດ້ຕັງຂຶ້ນໃນບໍຣິເວນວັດເດີມ ເຊັ່ນ ບໍລິສັດໄຟຟ້າລາວ, ເຮືອນພັກ ທີ່ເປັນສຳນັກງານຜູ້ຕ່າງໜ້າທະນາຄານພັດທະນາອາຊີປະຈຳລາວ, ໂຮງພິມສິກສາ, ໂຮງຮຽນການປົກຄອງແຫ່ງຊາດລ້ວນແຕ່ເຄີຍເປັນດິນວັດສີສະເກດ, ແລະມີກຳແພງຕິດກັບຫໍຄຳ ລຽບຕາມກຳແພງຫໍພຣະແກ້ວ ແຕ່ເມື່ອໄດ້ຕັດຖະ ໜົນເສດຖາທິຣາດກໍໄດ້ຕັດກຳແພງວັດອອກຈາກກຳແພງວັງ, ໃນປີ ໑໙໖໓ ທາງັດຖະບານລາວ ກໍໄດ້ຂະຫຍາຍຖນົນລ້ານຊ້າງໃຫ້ກວ້າງອອກ ກໍໄດ້ຕັດດິນວັດເຂົ້າເພີ່ມອີກ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ຫໍພຣະໄຕປີກົດອອກໄປນອກວັດຈັກໜ່ອຍ.

໔. ເສນາສະນະນອກສີມາ ຫຼເຂດພຸດທາວາດ ແລະເຊິ່ງຮຽກວ່າເຂດສັງຄາວາດ ໃນສະໄໝຟື້ນຟູນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນນັ້ນ ຈະບໍ່ປາກົດເຫັນອາຄານ ຈະເຫັນແຕ່ຊາກສະຫຼັກຫຼັກພັງ ນັບຕັ້ງແຕ່ໂຮງໄຟຟ້າ ຈົນຮອດໂຮງພິມສຶກສາ, ສະນັ້ນຈຶ່ງມີການສ້າງຂຶ້ນໃໝ່ທັງໝົດ ແລະສ້າງຂຶ້ນໂດຍທາງການ ແລະຊາວພຸດລາວສະໄໝນັ້ນ ມີ ສາລາໂຮງທຳ ແລະມີກຸຕິເຈົ້າເພັດຊະຣາດ ຣັດຕະນະວົງສາ ເຊື່ງພຣະອົງໄດ້ມີສັດມທາສ້າງສະຊົງຜນວດ ອາຄານທັງສອງ ຍັງອະນຸລັກໄວ້ ໃນຄວາມຄຸ້ມຄອງຂອງກຸມວັດຖຸບູຮານ ແລະບູຮານຄະດີ.

ສຸວັນນະໂຄມຄຳ

ເມືອງເກົ່າສຸວັນນະໂຄມຄຳ ຕັ້ງຢູ່ໃນເຂດທີ່ເຄີຍເກາະເຂີນເຊິ່ງໄດ້ຫາຍສາຍສູນໄປແລ້ວ ພາຍຫຼັງທີ່ນ້ຳຂອງໄດ້ ປ່ຽນທາງເດີນນ້ຳ ຍັງຄົງເຫຼືອຮ່ອງຮອຍຂອງເມືອງເປັນບຶງໂຄ້ງຍາວປະມານ ໓ ກິໂລແມັດ ຮຽກວ່າ ໜອງວັງຄຳ ທີ່ຕັ້ງຂອງເມືອງຕົ້ນເຜິ້ງ ຫຼືເມືອງສຸວັນນະໂຄມຄຳ ຍັງເປັນສຸດເຂດຕາເວັນຕົກຂອງປະເທດລາວ ຄື ຫ່າງຈາກ     ເມືອງຫ້ວຍຊາຍໄປທາງທິດຕາເວັນຕົກປະມານ ໔໐ ກິໂລແມັດທາງບົກ ຫຼື ໖໐ ກິໂລແມັດທາງນ້ຳ.

ສະຖານທີ່ດັ່ງກ່າວເປັນບູຮານສະຖານບັນຈຸຮ່ອງຮອຍທາງປະຫວັດສາດແຫ່ງນະຄອນບູຮານເກົ່າແກ່ຮຽກວ່າ ນະຄອນສຸວັນນະໂຄມຄຳ ເຊິ່ງຕໍ່ມາກາຍເປັນ ນາຄະນະຄອນ, ນະຄອນຊຽງລາວ, ນະຄອນເງິນຍວງ (ເງິນ ຍາງ), ຫິຣັນນະຄອນ ແລະນະຄອນຊຽງແສນ(ເກົ່າ).

ໃນສະຖານທີ່ເມືອງເກົ່າພົບ ບູຮານສະຖານ ໔໔ ແຫ່ງ ສ້າງໂດຍດິນຈີ່ ແລະປູນ ໄດ້ແກ່: ພຣະອຸໂປ ສົດ, ພຣະທາດ, ພຣະພຸດທະຮູບ, ໜອງນ້ຳ ຯລຯ.

ສິ່ງທີ່ຍັງຄົງງົດງາມ ແລະສະຫງ່າຕະການຕາທີ່ເຫຼືອໃຫ້ເຫັນ ທີ່ສາມາດລອດພົ້ນຈາກການປຸ້ນສົມບັດໃນສະໄໝ ກ່ອນໄດ້ແກ່:ພຣະພຸດທະຮູບປາງສະມາທິ ສ້າງດ້ວຍດິນຈີ່ ແລະປູນ; ເປັນພຣະພຸດຮູບອົງໃຫຍ່ເຊິ່ງມີຄວາມ ກວ້າງໜ້າຕັກ ໗.໑໐ ແມັດ, ຄວາມສູງ ໗.໒໒ ແມັດ, ບ່າແຕ່ລະຂ້າງມີຂະໜາດ ໑.໑໐ ແມັດ, ດ້ານຂ້າງແຕ່ກະໂພກ ເຖິງເຂົ່າ ໓.໖໐ ແມັດ ນັບວ່າເປັນພຣະພຸດທະຮູບທີ່ໃຫຍ່ອົງໜຶ່ງຂອງລາວ ແລະອາຊີຕາເວັນອອກສຽງ ໃຕ້. ດ້ວຍຂະໜາດທີ່ໃຫຍ່ຂອງພຣະພຸດທະຮູບໄດ້ມີການສັນນິຖານວ່າເປັນພຣະພຸດທະຮູບປະຈຳວັດຂອງພຣະຣາຊະວັງ.

ນອກນີ້ຍັງມີອີກອົງໜຶ່ງທີ່ມີຂະໜາດເກືອບເທົ່າກັນ ແຕ່ຖືກນ້ຳກັດເຊາະພັງທະລາຍໄປແລ້ວ ນັ້ນກໍຄືພຣະນະ ວະລ້ານຕື້ ຫຼືພຣະຣັດສະໝີທອງສຳລິດ ທີ່ຈົມຢູ່ໃຕ້ແມ່ນ້ຳຂອງທີ່ດອນແຫ້ງຂອງລາວເຮົາ.

ປູຊະນິຍະສະຖານທີ່ເຫຼືອຢູ່ນີ້ສ່ວນຫຼາຍມາຈາກຍຸກນະຄອນຊຽງແສນເກົ່າ ສະໄໝພຣະເຈົ້າໄຊເສດຖາທິຣາດ ເຊິ່ງພຣະອົງໄດ້ຊົງຮັບສັ່ງໃຫ້ສະຖາປະນາບູລະນະໃຫ້ເປັນນະຄອນທີ່ສວຍສົດງົດງາມບົນສອງຝາກຝັ່ງແມ່ນ້ຳຂອງ ເຊິ່ງມີສູນກາງທາງຝັ່ງຊ້າຍຂອງແມ່ນ້ຳຂອງເຊິ່ງກໍແມ່ນເມືອງຕົ້ນເຜິ້ງນັ້ນເອງ.

ນະຄອນນີ້ຖືກທຳລາຍຈາກການຮຸກຮານຂອງກອງທັບພະມ້າ ໃນສະໄໝຂອງພຣະເຈົ້າໄຊເສດຖານັ້ນເອງ. ອັນເປັນເຫດໃຫ້ດິນແດນລ້ານນາຖືກຍຶດ ແລະແຍກອອກຈາກດິນແດນລ້ານຊ້າງໃນເວລາຕໍ່ມາ.

• ປະຫວັດໃນອະດີດ
ໃນຕຳນານນະຄອນໂຍນົກ ຂອງເຈົ້າຄຳໝັ້ນ ວົງກົດຣັຕຕະນະ ກ່າວໄວ້ມີຂໍ້ຄວາມດ່ັງນີ້: “ພຣະເຈົ້າສີລິວົງສາ ກະສັດຂອງງນະຄອນໂພທິສານຫຼວງ (ນະຄອນໂຄຕະປຸຣະ ຫຼືໂຄຕະບູນ ຫຼື ສີໂຄຕະບອງ ຢູ່ໃນເຂດເມືອງ ທ່າແຂກ ແຂວງຄຳມ່ວນໃນປັດຈຸບັນ) ມີພຣະຣາຊະບຸດ ໒ ພຣະອົງ, ອົງແຮກມີພຣະນາມ ວ່າອິນທຣະວົງສາ ແລະອົງນ້ອງພຣະນາມວ່າ ໄອຍະກຸມານ ເມື່ອພຣະຣາຊະບິດາສະຫວັນນະຄົດແລ້ວ ໂອຣົດທັງສອງອົງອ້າຍ ກໍຂຶ້ນຄອງຣາດຊະສົມບັດ ແລະອົງນ້ອງເປັນອຸປາຣາດ ພຣະຍາອິນທະວົງສາ ມີໂອຣົດຊົງພຣະນາມວ່າ ພຣະ ຍາອິນປະຖົມ ແລະພຣະຍາໄອກຸມານມີພຣະທິດາຊົງ ພຣະນາມວ່ານາງອູຣະສາ(ຄົງຈະເປັນ ໂອຣະສາ ພາສາໄທລື້ ) ແລະພຣະໂອຣົດ ພຣະທິດາທັງສອງພຣະອົງໄດ້ອະພິເສກສົມຣົດກັນ, ຄັນເມື່ອພຣະ ພຣະຍາອິນທະວົງສາສະ ຫວັນນະຄົດ ພຣະຍາອິນປະຖົມກຸມານ ກໍຂຶ້ນຄອງຣາຊະສົມບັດແທນ.

ພຣະຍາໄອກຸມານ ຜູ້ເປັນອາວ ແລະ ພໍ່ເຖົ້າ ໄດ້ສະລະຕຳແໜ່ງມະຫາອຸປາຣາດ ແລ້ວພາບໍຣະວານເດີນຂຶ້ນຕາມ ລຳແມ່ນຳ້ຂອງ ເປັນເວລາ ໓ ເດືອນ ຈຶ່ງເຖິງດອນເຂີນ ເຊິ່ງຕັ້ງຢູ່ດ້ານ ຊ້າຍປາກແມ່ນ້ຳກົກ ທິດຕາເວັນຕົກ ພຣະຍາໄອກຸມານ ຈຶ່ງຕັດສິນໃຈຕັ້ງຣາຊະນະຄອນທີ່ດອນເຂີນ ອັນປະກອບດ້ວຍຄົວເຮືອນເບື້ອງຄົ້ນ ໓.໐໐໐ ຄົວເຮືອນ.

ຂະນະນັ້ນ ຂ່າວດີກໍໄດ້ມາເຖິງພຣະອົງວ່າ ພຣະທິດາຂອງພຣະອົງກໍໄດ້ປະສູດພຣະໂອຣົດ ທີ່ມີເຕຊານຸພາບ ແຕ່ຍັງປະສູດ ແລະຕໍ່ມາກໍເກີດອະພິນິຫານຂຶ້ນຫຼາຍຢ່າງ ໃນຣາຊະສຳນັກນະຄອນໂຄຕະປຸຣະ(ໂຄຕະບູນ) ອັນເປັນສາເຫດໃຫ້ອາມາດຣາຊະມົນຕີຢ້ານໄພພິບັດທຳໃຫ້ບ້ານເມືອງຫຼົ້ມຈົມ.

ເມື່ອເສນາອາມາດນຳຄວາມຂື້ນທູນພຣະບິດາຜູ້ເປັນພຣະເຈົ້າແຜ່ນດິນ, ພຣະອົງເລີຍຮັບສັ່ງໃຫ້ເອົາພຣະມະເຫສີ ແລະ ຣາຊະບຸດໃສ່ແພລອຍນ້ຳ ຄັນເມື່ອພຣະເຈົ້າໄອຍະກຸມມານຊົງຊາບເລື່ອງນີ້ກໍເສີຍພະໄທຢ່າງຍິ່ງ ຈຶ່ງໄດ້ ຮັບສັ່ງໃຫ້ໄພ່ຟ້າຣາຊະດອນທຳການບູຊາໂດຍຈູດທູບທຽນ, ໂຄມໄຟ ແລະປະທີບບູຊາພະຍານາກ ໃຫ້ສະຫວ່າງ ທົ່ວແມ່ນ້ຳຂອງເປັນເວລາ ໗ ວັນ ໗ ຄືນເພື່ອຂໍໃຫ້ພະຍານາກຊູເອົາເຮືອຂອງພຣະມະເຫສີ ແລະກຸມານ ນ້ອຍໄວ້ບໍ່ໃຫ້ໄຫຼລົງສູ່ທະເລ (ຕຳນານເລົ່າໄວ້ວ່າພະຍານາກໄດ້ສ້າງຫຼີ່ຜີຂື້ນ ຈຶ່ງປາກົດເປັນດອນຂີ້ນາກ ເພື່ອ ກັ້ນແມ່ນ້ຳຂອງ ເຮັດໃຫ້ແພຂອງອົງກຸມມານນ້ອຍໄຫຼຂື້ນເໜືອຈົນເຖິງເກາະເຂີນ) ການທີ່ ບູຊາພະຍານາກໂດຍ ການຈູດທູບ, ທຽນ, ໂຄມໄຟ ໄປຕາມແມ່ນ້ຳຂອງນີ້ເອງ ຈຶ່ງເກີດມີປະເພນີໄຫຼເຮືອໄຟຂອງລາວເຮົາຄັ້ງທຳອິດ ແລະ ປະຕິບັດກັນແຕ່ນັ້ນມາຈົນເຖິງປັດຈຸບັນ.

ດ້ວຍເຫດນີ້ເອົງຊຸມຊົນທີ່ຕັ້ງຂື້ນເທິງເກາະເຂີນ ຈຶ່ງໄດ້ຖືກຂະໜານນາມວ່າ ເມືອງສຸວັນນະໂຄມຄຳ ຕາມຊື່ກຸມມານນ້ອຍນັ້ນ ເຊິ່ງມີນາມວ່າ ສຸວັນນະມຸຂະທາວາຣະ ແລະໂຄມເຊ່ິງຈູດບູຊາພະຍານາກເຊິ່ງເອີ້ນວ່າ ໂຄມຄຳ.

ຕາມຕຳນານຂອງປະເທດສີລັງກາ ເຊິ່ງທ່ານຟັງຊິດການເຍ ຂຽນໄວ້ໃນໜັງສືສຳຫຼວດແມ່ນ້ຳຂອງ ຂອງ ທ່ານໃນສະຕະວັດທີ XIX ກ່າວໄວ້ວ່າເມືອງສຸວັນນະໂຄມຄຳ ປາກົດຕົວໃນສະຕະວັດທີ V ຂອງຄຣິດຕະການ ແລະຕາມຕຳນານນ້ຳຖ້ວມໂລກຊຶ່ງໄດ້ກ່າວເຖິງພຣະຍາສີສັດຕະນາກ ທີ່ຄອງເມືອງໜອງກະແສແສນຍ່ານ ໄດ້ນຳກຳລັງ ໗ ໂກດ(໗ ພັນລ້ານຄົນ) ຍົກລົງມາຕາມແມ່ນ້ຳຂອງ ແລະເປັນຕົ້ນກຳເນີດຂອງນາກ ໑໕ ຕະກູນໃນຫຼວງພະບາງ ແລະຕໍ່ມາຊາວເມືອງໂພທິສານຫຼວງ (ສີໂຄດຕະບູນ ຫຼືສີໂຄດຕະບອງ ເປັນຊື່ຂອມ).
ຕຳນານຍັງບອກວ່າເມືອງສຸວັນນະໂຄມຄຳນັ້ນເຕີບໂຕຢ່າງວ່ອງໄວພຽງແຕ່ ໓ ປີເທົ່ານັ້ນ ບ້ານເມືອງ ຂອງຣາຊະດອນມີເຖິງ ໓ ແສນຫຼັງ.

ແຕ່ຕໍ່ມາມີການປະພຶດບໍ່ຊື່ສັດກັບພໍ່ຄ້າ ເຊິ່ງເປັນພວກນາກຊາວຫຼວງພຣະບາງ ເຮັດໃຫ້ເກີດການຂັດແຍ້ງກັນ ຊາວຫຼວງພຣະບາງຈຶ່ງໄດ້ນຳກຳລັງມາບຸກທຳລາຍເມືອງສຸວັນນະໂຄມຄຳຈົນຮາບຄາບ ເຮັດ ໃຫ້ຊາວເມືອງແຕກຕື່ນອົບພະຍົບໄປທຸກທິດທາງ ເຊັ່ນ: ໜີເຂົ້າອຸໂມງໄປສີສັດສະນາໄລ ແລະຫຼວງພະບາງ ໂດຍໄດ້ນຳປະເພນີໄຫຼເຮືອໄຟໄປປະຕິບັດ ຈຶ່ງເກີດມີການແພ່ຂະຫຍາຍວັດທະນະທຳນີ້ຢ່າງກວ້າງຂວາງ.

ຕໍ່ມາຍັງມີຕະກູນນາກລາວຈົກຄືລາວທາງພາກເໜືອຂອງແຂວງຊຽງຮາຍ (ໄທ) ໄດ້ມາສ້າງນະຄອນ ສຸວັນນະໂຄມຄຳຂື້ນອີກຄັ້ງ ຕາມຕຳນານມີກຳແພງເມືອງອ້ອມຮອບ ໔ ດ້ານ ແຕ່ລະດ້ານຍາວ ໓ ພັນວາ. ດ້ວຍເຫດນີ້ ເມືອງສຸວັນນະໂຄມຄຳທີ່ຫາຍສາບສູນໄປແລ້ວຈຶ່ງໄດ້ຊ່ຶເອີ້ນໃໝ່ວ່າ ນາເຄນທະຣະນະຄອນ, ນາກບູຣີ, ເມືອງນາກພັນທຸສີງຫະນະວັດນະຄອນ ຫຼືນະຄອນຊຽງລາວ ເນື່ອງຈາກວ່າຊາວລາວພາກ ເໜືອ(ນາກ) ເປັນຜູ້ສ້າງຂື້ນນອກຈາກຊື່ຕ່າງໆແລ້ວນັ້ນ ໃນຕຳນານຕ່າງໆຂອງຊາວລາວພາກເໜືອ ແລະ ຕຳນານ ທ້າວຮຸ່ງ-ທ້າວເຈືອງ ໄດ້ເອີ້ນວ່າ ນະຄອນເງິນຍາງ ຫຼືນະຄອນເງິນຍວງ ຕໍ່ມາເມື່ອພະຍາ ແສນພູໄດ້ ຂື້ນຄອງເມືອງດັ່ງກ່າວໄດ້ອີກຊື່ໜຶ່ງວ່າ ນະຄອນຊຽງແສນ(ເກົ່າ).

ຕະກູນລາວຈົກໄດ້ຄອງນະຄອນຊຽງລາວ, ນາກບູຣີ ຫຼືນະຄອນເງິນຍາງມາຕະຫຼອດ ໔໓ ຣາຊະສະໄໝ ຈົນເຖິງສະໄໝຂຸນເຈືອງ ກະສັດລາວຜູ້ທຳອິດທີ່ລວບລວມເຜົ່າຕ່າງໆ ໃຫ້ເປັນອານາຈັກດຽວກັນຢູ່ທາງ ພາກເໜືອ ເມື່ອ ຄ.ສ ໑໐໙໖ ຂຸນເຈືອງໄດ້ຍົກກອງທັບມາພິຊິດຫຼວງພະບາງ, ຊຽງຂວາງ ແລະ ເມືອງປະກັນ (ແຄວ້ນແກວຈີ ຂອງຫວຽດນາມ) ຈາກນັ້ນກໍລວມເປັນອານາຈັກດຽວກັນ ໂດຍສະເພາະລວມ ຕະກູນນາກ ແລະ ຕະກູນຂອມເຂົ້າດ້ວຍກັນ.

ສະນັ້ນຈຶ່ງຖືໄດ້ວ່າພຣະອົງເປັນກະສັດຜູ້ຍິ່ງໃຫຍ່ພຣະອົງໜຶ່ງຂອງບັນດາຊົນຊາດລາວ. ອານາຈັກຂອງຂຸນເຈືອງຫຼົ້ມສະລາຍໃນຣາຊະສະໄໝທີ ໔ ຂອງກະສັດຫຼວງພຣະບາງຄື ສະໄໝຂອງຂຸນກັນຮາງ ຜູ້ເຊິ່ງເປັນເຫຼັນໂຫຼນຂອງຂຸນເຈືອງ ຫຼັງຈາກພ່າຍແພ້ໃຫ້ແກ່ກອງທັບຂອງຂຸນລໍ ທີ່ຍົກທັບມາຈາກເມືອງແຖນ (ດຽນບຽນຟູ ຂອງຫວຽດນາມ).

ເມືອງສຸວັນນະໂຄມຄຳເຊິ່ງເປັນຊື່ເອີ້ນທຳອິດຂອງນະຄອນບູຮານແຫ່ງນີ້ ນັບວ່າໄດ້ຜ່ານການຖືກທຳລາຍ ແລະ ສ້າງຂື້ນໃໝ່ຫຼາຍຄັ້ງຫຼາຍຫົນ ແລະມີຊື່ເອີ້ນຕ່າງໆນາໆ ໃນທີ່ສຸດກໍ່ເຫຼືອໃຫ້ພຽງແຕ່ເມືອງຮ້າງທີ່ ໜ້າສະ ເທືອນໃຈ.

ປັດຈຸບັນນີ້ພຣະແນກວັດທະນະທຳແຂວງບໍ່ແກ້ວ ແລະກະຊວງຖະແຫຼງຂ່າວ ແລະວັດທະນະທຳ ໄດ້ມີມາດຕະການອະນຸລັກ ແລະປະກາດເປັນປູຊະນິຍະສະຖານແຫ່ງຊາດ ເປັນສະຖານທີ່ອະນຸລັກ ແລະ ຫວງຫ້າມ ເປັນອຸທິຍານແຫ່ງການສຶກສາຫາຄວາມຮູ້, ແຫຼ່ງທ່ອງທ່ຽວ ແລະ ພັກຜ່ອນຍ່ອນໃຈຂອງຄົ້ນຄວ້າ, ນັກສຶກສາ ແລະນັກອະນຸລັກ.

ນອກຈາກນີ້ລັດຖະບານລາວ-ໄທຍັງໄດ້ມີຄວາມຮ່ວມມືກັນໃນການຮ່ວມກັນ ຂື້ນທະບຽນເມືອງ ເກົ່າສຸວັນນະໂຄມຄຳ(ລາວ) ແລະເມືອງຊຽງແສນເກົ່າ(ໄທ)ຂຶ້ນເປັນມໍລະດົກໂລກຮ່ວມກັນອີກດ້ວຍ.

ອອກໄປບໍ່ໄກຈາກປູຊະນິຍະສະຖານແຫ່ງນີ້ມີສິ່ງດຶງດູດໃຈນັກທ່ອງທ່ຽວທີ່ມາສະຖານທີ່ແຫ່ງນີ້ຄື: ບໍ່ນຳຮ້ອນ, ຕົ້ນໄມ້ຫາຍາກຫຼາຍຊະນິດ, ຮ່ອງຮອຍອະດີດສາມຫຼຽມທອງຄຳ, ຖ້ຳຄູຫາ ແລະວິຖີຊີວິດຂອງຊົນເຜົ່າຕ່າງໆ ທີ່ຫຼາກຫຼາຍ ນອກຈາກນີ້ພໍຮອດມື້ບຸນອອກພັນສາ ກໍຈະໄດ້ເບິ່ງການໄຫຼເຮືອໄຟບູຊາພະຍານາກ ບ່ອນ ທີ່ເປັນຕົ້ນກຳເກີດຂອງປະເພນີນີ້ ແລະເມື່ອເຖິງລະດູດອກງິ້ວບານ ກໍຈະມີການຈັດປະກວດນາງສາວດອກ ງິ້ວບານ ແລະມີຮ້ານຂາຍເຄື່ອງຂອງທີ່ລະນຶກຕ່າງໆ.